انتخابات

ماده ۱۷- انتخاب اعضای شورای روستا و شهر و شهرک به صورت مستقیم، عمومی، با رأی مخفی و اکثریت نسب آراء خواهد بود.

تبصره- در صورتی که آرای دو یا چند نفر از داوطلبان مساوی باشد اولویت با ایثارگران می­باشد و در صورت نبودن افراد مذکور اولویت با فرد یا افرادی است که دارای مدرک تحصیلی بالاتر هستند و در صورت یکسان­ بودن مدرک تحصیلی ملاک انتخاب قرعه است.

ماده ۱۸- در هر نوبت انتخابات هر شخص واجد شرایط حق دارد فقط یک بار در یک شعبه اخذ رأی با ارائه شناسنامه رأی دهد.

ماده ۱۹-در موارد زیر برگه های رأی باطل می شود ولی جزو آرای مأخوذه محسوب می­گردد و مراتب در صورت جلسه قید و برگه ­های رأی مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد:

الف- آراء ناخوانا باشد.

ب – آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده-باشد.

ج – آرایی که دارای نام رأی­ دهنده یا امضاء یا اثر انگشت وی باشد.

د – آرایی که کلاً حاوی اسامی غیر از نامزدهای تأیید شده­باشد.

هـ- آرایی که سفید به صندوق ریخته شده­باشد.

تبصره- چنانچه برگ رأی مشتمل بر اسامی خوانا و ناخوانا باشد فقط اسامی ناخوانا باطل خواهد بود.

ماده ۲۰-در موارد زیر برگه ­های رأی باطل می­شود و جزو آرای مأخوذه محسوب نمی­گردد و مراتب در صورتجلسه قید و برگه ­های رأی مذکور ضمیمه صورتجلسه خواهد شد:

الف- کل آرای صندوقی که فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد.

ب – کل آرای مندرج در صورتجلسه­ای که صندوق اخذ رأی آن فاقد اوراق رأی یا برگه ­های تعرفه باشد.

ج – آرایی که زائد بر تعداد تعرفه باشد.

د – آرایی که فاقد مهر انتخاباتی باشد.

هـ- آرایی که روی ورقه ­ای غیر از برگ رأی انتخاباتی نوشته شده ­باشد.

و – آرای کسانی که به سن قانونی رأی دادن نرسیده­ باشند.

ز – آرایی که با شناسنامه افراد فوت ­شده یا غیرایرانی اخذ شده ­باشد.

ح – آرایی که با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده ­باشد.

ط – آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده ­باشد.

ی – آرایی که از طریق تهدید به دست آمده ­باشد.

ک – آرایی که با تقلب و تزویر «در تعرفه ­ها، آرا، صورتجلسه­ ها و شمارش» به دست آمده ­باشد.

تبصره۱- آرای زاید مذکور در بند (ج) به قید قرعه از کل برگه­ های رأی کسر می­ شود.

تبصره۲- چنانچه احراز شود که رأی­ دهنده بیش از یک برگ رأی به صندوق ریخته­ باشد، همه اوراق وی باطل است و جزو آرای مأخوذه محسوب نخواهد شد.

ماده ۱۲-در صورتی که در برگ رأی علاوه بر اسامی نامزدهای تأیید شده اسامی دیگر نوشته شده باشد، برگ رأی باطل نیست و فقط اسامی اضافه خوانده نمی ­شود.

ماده ۲۲- در صورتی که اسامی نوشته شده در برگ رأی بیش از تعداد لازم باشد، اسامی اضافه از آخر خوانده نمی­ شود.

ماده ۲۳-در صورتی که در برگ رأی نام یک داوطلب چند بار نوشته شده باشد فقط یک رأی برای او محسوب می­شود.

ماده ۲۴-در حوزه­های انتخابیه­ای که تا ده نفر نامزد انتخاباتی داشته­باشد نامزدها می­توانند به تنهایی یا اشتراک برای هر یک از شعبه ­های ثبت نام و اخذ رأی و در حوزه­ های انتخابیه­ای که بیش از ده نفر نامزده داشته باشد برای هر پنج شعبه ثبت نام و اخذ رأی یک نفر نماینده جهت حضور در محل شعب اخذ رأی به هیأت اجرایی معرفی نمایند.

تبصره- چنانچه نمایندگان کاندیداها تخلفی در شعب اخذ رأی مشاهده نمایند بدون دخالت مراتب را به هیأت اجرائی و نظارت کتباً اعلام خواهند نمود.

ب – شرایط انتخاب­ کنندگان و انتخاب­ شوندگان

ماده ۲۵- انتخاب کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند:

۱.تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران.

۲.حداقل سن ۱۵ سال تمام در روز اخذ رأی.

۳.سکونت حداقل یک سال در محل اخذ رأی به استثنای شهرهای بالای یکصد هزار نفر جمعیت.

تبصره- کسانی که محل کار آنان خارج از محدوده حوزه انتخابیه باشد ولی افراد تحت تکفل آنان مانند همسر و فرزندان حداقل یک سال قبل از انتخابات در حوزه انتخابیه سکونت داشته باشند می توانند در همان حوزه رأی دهند.

ماده ۲۶- انتخاب­ شوندگان هنگام ثبت نام باید دارای شرایط زیر باشند:

الف- تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران.

ب – حداقل سن ۲۵ سال تمام.

ج – سکونت حداقل یک سال متصل به زمان اخذ رأی در محل.

د – اعتقاد و التزام عملی به اسلام و ولایت مطلقه فقیه.

هـ- ابراز وفاداری به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.

و – دارابودن سوادخواندن و نوشتن به اندازه کافی.

تبصره۱- اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی به جای اسلام باید به اصول دین خود اعتقاد و التزام عملی داشته باشند.

تبصره۲- اعضای شوراها باید در محدوده حوزه انتخابیه خود سکونت اختیار نمایند. تغییر محل سکونت هر یک از اعضای شورا از محدوده حوزه انتخابیه به خارج از آن موجب سلب عضویت خواهد شد.

ماده ۲۷- اعضای هیأت های اجرائی و نظارت انتخابات شوراها از داوطلب شدن در حوزه های انتخابیه تحت مسئولیت خود محرومند.

ماده ۲۸- اشخاص زیر به واسطه مقام و شغل خود از داوطلب شدن برای شوراهای اسلامی به ترتیب ذیل محرومند:

۱.رئیس جمهور و مشاورین و معاونین وی، وزراء، معاونین و مشاورین آنان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای نگهبان، رئیس قوه قضاییه و معاونین و مشاورین وی، رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور و معاونین و مشاورین آنان، رئیس دیوان عدالت اداری، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، شاغلین نیروهای مسلح، رؤسای سازمانها و ادارات عقیدتی سیاسی نیروهای مسلح، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و معاونین وی، رؤسا و سرپرستان سازمانهای دولتی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، رؤسای کل و مدیران عامل بانکها، رئیس جمعیت هلال احمر و معاونین وی، رئیس بنیاد مستضعفان و جانبازان، سرپرست بنیاد شهید، سرپرست بنیاد مسکن، سرپرست کمیته امداد امام، رؤسای سازمانها، مدیران عامل شرکتهای دولتی «مانند شرکت مخابرات، دخانیات، …»، سرپرست نهضت سوادآموزی، رئیس سازمان نظام پزشکی ایران، مدیران کل تشکیلات ستادی وزارتخانه ها و سازمانها و ادارات دولتی و سایر رؤسا، مدیران و سرپرستانی که حوزه مسئولیت آنان به کل کشور تسری دارد، از عضویت در شوراهای اسلامی سراسر کشور محرومند مگر آنکه دو ماه قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند.

۲.استانداران و معاونین و مشاورین آنان، فرمانداران و معاونین آنان، بخشداران، مدیران کل ادارات استانداری، مدیران کل، سرپرستان ادارات کل، معاونین ادارات کل، دادستانها، دادیارها، بازپرسها، قضات، رؤسای دانشگاهها، رؤسای بانکها، رؤسا، سرپرستان و معاونین سازمانها و شرکتهای دولتی و نهادها و مؤسسات دولتی و یا وابسته به دولت که از بودجه عمومی به هر مقدار استفاده می­نمایند و سایر رؤسا، مدیران و سرپرستان استان، شهرستان و بخش به ترتیب از عضویت در شوراهای اسلامی واقع در محدوده استان، شهرستان و بخش محرومند، مگر آنکه دو ماه قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند.

۳.شهرداران و مدیران مناطق و مؤسسات و شرکتهای وابسته و شاغلین در شهرداری و مؤسسات و شرکتهای وابسته به آن از عضویت در شورای اسلامی شهر محل خدمت محرومند، مگر آنکه دو ماه قبل از ثبت نام از سمت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند.

ماده ۲۹- اشخاص زیر از داوطلب شدن برای عضویت در شوراها محرومند:

الف- کسانی که در جهت تحکیم مبانی رژیم سابق نقش مؤثر و فعال داشته­اند به تشخیص مراجع ذیصلاح.

ب – کسانی که به جرم غضب اموال عمومی محکوم شده ­اند.

ج – وابستگان تشکیلاتی به احزاب، سازمانها و گروهک هائی که غیرقانونی­ بودن آنها از طرف مراجع صالحه اعلام شده باشد.

د – کسانی که به جرم اقدام بر ضد جمهوری اسلامی ایران محکوم شده ­اند.

هـ- محکومین به ارتداد به حکم محاکم صالح قضایی.

و – محکومین به حدود شرعی.

ز – محکومین به خیانت و کلاه برداری و غضب اموال دیگران به حکم محاکم صالح قضایی.

ح – مشهوران به فساد و متجاهران به فسق.

ط – قاچاقچیان مواد مخدر و معتادان به این مواد.

ی – محجوران و کسانی که به حکم دادگاه مشمول اصل «۴۹» قانون اساسی باشند.

ک – وابستگان به رژیم گذشته از قبیل «اعضای انجمن­های ده، شهر، شهرستان و استان و خانه­ های انصاف، رؤسای کانونهای حزب رستاخیز و حزب ایران نوین و نمایندگان مجلسهای سنا و شورای ملی سابق، کدخدایان و خوانین وابسته به رژیم گذشته».

ماده ۳۰- هیچ یک از داوطلبان عضویت در شوراها نمی توانند همزمان در بیش از یک حوزه انتخابیه بعنوان داوطلب عضویت در شورا ثبت نام نمایند، در غیراین صورت اسم آنان از فهرست داوطلبان حذف و از آن تاریخ به مدت چهارسال از داوطلب شدن در انتخابات محروم می­گردند.

ماده ۳۱- در صـورتی که هر یک از شوراها به علت فوق، استعفــا، یا سلب عضویت اعضای اصلی و علـی­البدل، فاقد حدنصاب لازم برای تشکیل جلسه گردد و بیش از شش ماه به پایان دوره مانده ­باشد وزارت کشور موظف است حداکثر ظرف دو ماه انتخابات میــان دوره­ای جهت تکمیل تعداد اعضای اصلی و علی­البدل و ادامه فعالیت آن را برگزار نمایند.

ج – هیأت اجرایی و وظایف آنها

ماده ۳۲- به منظور برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر و شهرک،‌ هیأت اجرایی شهرستان، به ریاست فرماندار و عضویت رئیس اداره ثبت احوال، رئیس اداره آموزش و پرورش و هفت نفر از معتمدان محدوده شهرستان تشکیل می­شود.

تبصره- برای تعیین هفت نفر معتمدان هیأت اجرایی، فرماندار ۲۵ نفر از معتمدان اقشار مختلف مردم از کلیه شهرها و شهرک های محدوده شهرستان را انتخاب و پس از تأیید هیأت نظارت شهرستان،‌ از آنان دعوت بعمل می­ آورد.

ماده ۳۳- برای برگزاری انتخابات شوراهای روستا، هیأت اجرایی بخش به ریاست بخشدار و عضویت نمایندگان دستگاههای مذکور در ماده «۳۲» و مسئول جهاد سازندگی بخش و یا معاون مدیر جهاد سازندگی شهرستان و شش نفر از معتمدان محدوده بخش تشکیل می­شود.

تبصره- برای تعیین شش نفر از معتمدان هیأت اجرایی، بخشدار ۲۵ نفر از معتمدان اقشار مختلف مردم از روستاهای محدوده بخش را انتخاب و پس از تأیید هیأت نظارت بخش، از آنها دعوت بعمل می­ آورد.

ماده ۳۴- معتمدان منتخب موضوع مواد ۳۲ و ۲۲ به دعوت فرماندار و بخشدار «یا نماینده وی» ظرف دو روز پس از انتخابات تشکیل جلسه داده، پس از حضور دو سوم مدعوین «حداقل ۱۷ نفر» از بین خود به ترتیب هفت و شش نفر را بعنوان معتمدان اصلی و هفت و شش نفر را بعنوان معتمدان علی­ البدل هیأت اجرایی شهرستان و بخش با رأی مخفی و اکثریت نسبی آراء انتخاب می­نمایند.

ماده ۳۵- فرماندار و بخشدار «یا نماینده وی» مکلف است به ترتیب هفت و شش نفر معتمد اصلی را برای شرکت در جلسات هیأت اجرایی انتخابات دعوت نماید.

ماده ۳۶- جلسات هیأت اجرایی با حضور دوسوم اعضاء رسمیت یافته و در صورت استعفاء یا غیبت غیرموجه هر یک از معتمدین هیأت اجرایی در سه جلسه که به منزله استعفاء تلقی می گردد، فرماندار یا بخشدار «یا نماینده وی» از اعضای علی البدل به ترتیب آراء به جای آنان دعوت خواهد نمود.

تبصره۱- غیرموجه بودن غیبت با تصویب دوسوم اعضای هیأت اجرایی خواهد بود.

تبصره۲- تصمیمات هیأت اجرایی با اکثریت آرای اعضای حاضر معتبر خواهد بود.

تبصره۳- در صورتی که با دعوت از اعضای علی البدل، اکثریت حاصل نگردید؛ اعضای داری هیأت اجرای بقیه معتمدان « به ترتیب ۱۱ و ۱۳ نفر» را دعوت نموده تا کسری اعضاء را از میان خود انتخاب نمایند.

ماده ۳۷- عضویت هر فرد در بیش از یک هیأت اجرایی بطور همزمان ممنوع است.

ماده ۳۸- اعضای اداری هیأت اجرایی تا زمانی که از سمت اداری خود مستعفی یا برکنار نشده اند، شخصاً مکلف به شرکت در جلسات هیأت اجرایی می باشند و غیبت غیرموجه آنان در جلسات هیأت اجرایی تمرد از وظایف قانونی محسوب می-گردد و فرماندار یا بخشدار «یا نماینده وی» موظف است بلافاصله پس از غیبت اعضای دارای هیئت اجرایی مراتب را با ذکر علت غیبت به مقام مافوق وی اعلام دارد.

تبصره- در صورتیکه فرماندار بدون عذر موجه در جلسات شرکت ننماید بقیه اعضاء هیأت اجرایی موظفند، موضوع را صورتجلسه کرده و مراتب را به مقام مافوق گزارش نمایند.

ماده ۳۹- هیأتهای اجرایی در اسرع وقت تشکیل جلسه داده و پس از تعیین محل استقرار شعب ثبت نام و اخذ رأی، تعداد و محل شعب ثبت نام و اخذ رأی را صورتجلسه نموده و یک هفته قبل از روز اخذ رأی مبـادرت بــه انتشار آگهی انتخابات حاوی تاریخ برگزاری انتخابات و اوقات اخذ رأی و شـرایط انتخاب-کنندگان و مقررات جزایی و محل شعب ثبت نام و اخذ رأی در حوزه انتخابیه می ­نمایند.

تبصره۱- در صورتی که در محل استقرار شعبه ثبت نام و اخذ رأی به تعداد کافی معتمد باسواد نباشد هیأت اجرایی می تواند افرادی را از خارج «حتی­ الامکان از محدوده همان بخش» برای شعبه انتخاب و به حکم فرماندار یا بخشدار اعزام نماید.

تبصره۲- اعضای شعب ثبت نام و اخذ رأی از بین خود یک رئیس و یک نایب رئیس و سه نفر منشی انتخـاب می­نمایند.

ماده ۴۱- مأموران انتظامی در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هرگونه بی­ نظمی در جریان انتخابات و حفاظت صندوقهای رأی می­ باشند نیروهای نظامی و انتظامی حق دخالت در امور اجرایی و نظارت در انتخابات را ندارند.

ماده ۴۲- هیــأت های اجرایی انتخابات شوراهای اسلامی مسئول صحت برگزاری انتخابات حوزه انتخابیه خود می باشند.

ماده ۴۳- هیأتهای اجرایی می توانند برای بعضی از مناطق که لازم باشد شعب سیار ثبت نام و اخذ رأی با ذکر مسیر حرکت و محل توقف تعیین نمایند.

ماده ۴۴- هیأتهای اجرایی باید ترتیبی اتخاذ نمایند که یک روز قبل از اخذ رأی، محل ثبت نام و اخذ رأی آماده باشد.

ماده ۴۵- فرماندار و بخشدار هر حوزه انتخابیه مکلف است پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر شروع انتخابات و همزمان با تشکیل هیأت اجرایی تاریخ مراجعه داوطلبان عضویت در شوراهای اسلامی را ضمن انتشار آگهی به اطلاع کلیه اهالی حوزه انتخابیه برساند.

تبصره۱- مهلت مراجعه داوطلبان به فرمانداری، بخشداری جهت اعلام داوطلبی هفت روز از تاریخ مقرر در آگهی ثبت نام می باشد.

تبصره۲- شرایط انتخاب­شوندگان و تاریخ شروع و خاتمه قبول برگ اعلام داوطلبی از طرف فرماندار، بخشدار در آگهی اعلام داوطلبی قید خواهد شد.

ماده ۴۶- هیأت اجرایی موظف است به منظور احراز شرایط مذکور در مواد ۲۶ و ۲۹ درباره هر یک از داوطلبان عضویت در شورای اسلامی شهر حسب مورد از مراجع ذیربط از قبیل اداره اطلاعات، نیروی انتظامی، دادگستری، ثبت احوال استعلام نماید.

تبصره۱- چنانچه داوطلبان شرکت در انتخابات شوراهای اسلامی روستا مظنون به داشتن یکی از موارد مذکور در ماده ۲۹ باشند هیأت اجرایی مربوط موظف است حسب مورد از مراجع ذیربط مذکور در ماده فوق استعلام نماید.

تبصره۲- مراجع مذکور در ماده فوق موظف هستند ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ وصول استعلام نسبت به موارد استعلام کتباً‌ پاسخ دهند.

ماده ۴۷- هیأت های اجرایی پس از دریافت نتیجه رسیدگی به سوابق داوطلبان موظف اند ظرف مدت هفت روز به صلاحیت داوطلبان رسیدگی و نتیجه را اعلام نمایند.

ماده ۴۸- نظر هیأت های اجرایی شهرستان، بخش مبنی بر تأیید یا رد صلاحیت داوطلبان حسب مورد با تأیید هیأتهای نظارت شهرستان، بخش معتبر است و چنانچه ظرف مدت هفت روز از تاریخ دریافت نتیجه رسیدگی به صلاحیت داوطلبان، هیأت نظارت مربوط درباره داوطلب یا داوطلبان نظر خود را اعلام نکند نظر هیأت اجرایی ملاک عمل خواهد بود.

ماده ۴۹- بررسی سوابق داوطلبان باید محرمانه انجام گیرد بطوری که موجب هتک حیثیت و آبروی افراد نشود و بررسیها از محدوده موارد مذکور در مواد ۲۶ و ۲۷ و ۲۸ و ۲۹ و ۳۰ این قانون خارج نگردد و افشای هرگونه اطلاعات دریافت­ شده توسط اعضای هیأتهای اجرایی و یا هر شخص دیگری ممنوع است.

ماده ۵۰- هیأتهای اجرایی مکلف اند در انجام وظایف خود بی­طرفی کامل را رعایت نمایند و در صورت تخلف، فرماندار یا بخشدار موظف است با رأی اکثریت اعضای هیأت اجرایی نسبت به تعویض هر یک از معتمدین هیأت اجرایی و در مواردی که انحلال هیأت اجرایی ضروری باشد با تأیید استاندار و هیأت نظارت استان اقدام نماید. تشکیل مجدد هیأت اجرایی با رعایت مقررات مندرج در این قانون انجام می گیرد و تصمیمات متخذه هیأت اجرایی منحله عنداللزوم وسیله هیأت اجرایی جدید قبل از انقضای مهلت قانونی رسیدگی به صلاحت داوطلبان قابل تجدید نظر خواهد بود.

تبصره۱- داوطلبان شرکت در انتخابات شوراهای اسلامی روستا و شهر که صلاحیت آنان در هیأت اجرایی رد شده است می توانند ظرف مدت ۴ روز از تاریخ اعلام اسامی نامزدهای انتخاباتی شکایت خود را به ترتیب داوطلبان شورای اسلامی روستا به هیأت نظارت شهرستان و داوطلبان شورای اسلامی شهر به هیأت نظارت استان تسلیم نمایند.

تبصره۲- شاکیان می توانند شکایت خود را ظرف مهلت مقرر به هیأت اجرایی مربوط نیز تسلیم نمایند. هیأت اجرایی موظف است بلافاصله شکایات دریافتی را به هیأت نظارت ذیربط ارسال نماید.

تبصره۳- هیأت نظارت موظف است ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ دریافت شکایات به آنها رسیدگی و نتیجه را به هیأت اجرایی مروط اعلام نماید. نظر هیأت نظارت در این خصوص قطعی و لازم ­الاجرا است.

تبصره۴- هیأت اجرائی موظف است پس از وصول نظریه هیأت نظارت، اسامی آن تعداد داوطلبانی را نیز که صلاحیت آنان مورد تأیی هیأت نظارت قرار گرفته است از طریق انتشار آگهی به اطلاع اهالی برساند.

ماده ۵۱- فرماندار یا بخشدار یا نمایندگان آنان مکلف اند فهرست اسامی نامزدهای تأیید شده انتخابات را ظرف سه روز از طرق انتشار آگهی به اطلاع اهالی حوزه انتخابیه برسانند.

ماده ۵۲- هیأتهای اجرایی موظف اند از تاریخ اعلام نهایی صلاحیت داوطلبان تا دو روز پس از اعلام نتیجه اخذ رأی انتخابات شکایت واصله را بپذیرند و از تاریخ دریافت شکایات ظرف مدت پنج روز در جلسه مشترک هیأت اجرائی و هیأت نظارت به آنها رسیدگی و اخذ تصمیم نمایند.

د – هیأتهای نظارت و وظایف آنها

ماده ۵۳- کیفیت نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی کشور طبق مواد ۷۳ و ۷۴ قانون اصلاح قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری و انتخابات شوراهای مزبور مصوب ۶۵/۴/۲۹ خواهد بود.

ماده ۵۴- اعلام نتیجه اخذ رأی انتخابات شوراهای اسلامی روستا و بخش بعهده بخشدار و در انتخابات شوراهای اسلامی شهر به عهده فرماندار خواهد بود.

ماده ۵۵- تأیید صحت انتخابات شوراهای روستا و بخش با هیأت نظارت بخش و اعلام آن توسط بخشدار انجام می گیرد. در این خصوص چنانچه کسی شکایت داشته باشد ظرف مدت دو روز به هیأت نظارت شهرستان ارسال و هیأت مذکور ظرف مدت ۱۵ روز نظر نهائی خود را اعلام خواهد نمود.

ماده ۵۶- تأیید صحت انتخابات شوراهای شهر با هیأت نظارت شهرستان است و اعلام آن توسط فرماندار انجام می­گیرد. در این خصوص چنانچه کسی شکایتی داشته باشد ظرف مدت دو روز به هیأت نظارت استان ارسال و هیأت مذکور ظرف مدت ۱۵ روز نظر نهائی خود را اعلام خواهد نمود.

ماده ۵۷- توقف یا ابطال انتخابات یک یا چند شعبه اخذ رأی در روستاها به پیشنهاد هیأت نظارت شهرستان و تأیید هیأت نظارت استان خواهد بود.

ماده ۵۸- در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و شهرک توقف یا ابطال انتخابات یک یا چند شعبه اخذ رأی که در سرنوشت انتخابات مؤثر باشد به پیشنهاد هیأت نظارت استان و تأیید هیأت مرکزی نظارت خواهد بود.

ماده ۵۹- اقدامات هیأت نظارت شهرستان و هیأت نظارت استان نافی اختیارات هیأت مرکزی نظارت نبوده و تصمیم هیأت مرکزی نظارت قطعی و لازم الاجراست.

ماده ۶۰- جلسات هیأت مرکزی نظارت و هیأت نظارت شهرستانها با حضور ۴ نفر از اعضاء و جلسات هیأتهای نظارت استان و بخش با حضور کلیه اعضاء تشکیل و مصوبات آنان با رأی اکثریت اعضاء معتبر خواهد بود.

تبصره۱- در صورت تساوی آرا درتصمیم­ گیریها، تصمیمی را که رئیس جلسه با آن موافقت دارد معتبر است.

تبصره۲- اعضای هیأت های نظارت بخش و شهرستان و استان و ناظرین در شعب ثبت نام و اخذ رأی باید در انجام وظایف خود بی طرفی کامل را رعایت نمایند. در صورت تخلف، فرد متخلف توسط هیأت نظارت مافوق برکنار می­شود و چنانچه اکثر اعضای هیأت نظارت بی طرفی کامل را رعایت نکنند هیأت متخلفین توسط هیأت مرکزی نظارت منحل خواهد شد.

ماده ۶۱- هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی، به طرف زیر نظارت خود را اعمال می­ نمایند:

الف- گزارشهای وزارت کشور و بازرسیهای آن.

ب – اعزام بازرسان مستقل در صورت لزوم برای رسیدگی به شکایات مربوط به هیأت های اجرائی و مباشرین.

ج – رسیدگی نهائی شکایات و پرونده­ ها و مدارک انتخابات.

د – تعیین ناظر در تمام هیإت های مربوط به انتخابات.

تبصره- هیأت های نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی می توانند از کارمندان دولت در جهت نظارت بر انتخابات کمک بگیرند.

ماده ۶۲- هیأتهای اجرائی موظفند هیأت های نظارت مربوط را در جریان کلیه مراحل و امور انتخابات قرار دهند.

ماده ۶۴- در تمام مدتی که انتخابات برگزار می شود هیأت مرکزی نظارت در سراسر کشور و هیأت نظارت استان و شهرستان و هیأت های بخش در حوزه های انتخابیه خود بر کیفیت انتخابات نظارت کامل خواهند داشت و در هر مورد که سوء جریان یا تخلفی مشاهده کنند آن را به بخشداران و فرمانداران اعلام و آنان موظفند بنا به نظر هیأتهای مذکور طبق قانون انتخابات در رفع نواقص اقدام کنند و هیأتهای نظارت استانها مکلفند مسائل مورد اختلاف را در همان استان حل نمایند و در صورتی که مقامات وزارت کشور نظرات آنان را لحاظ ننمایند مراتب را جهت رسیدگی نهائی به هیأت مرکزی نظارت گزارش خواهند کرد.

ماده ۶۵- وزارت کشور موظف است حداقل یک ماه قبل از حوزه های انتخابیه مراتب را به اطلاع و تأیید هیأت مرکزی نظارت برساند.

ماده ۶۶- وزارت کشور به منظور حسن انجام انتخابات می­تواند مأمورینی جهت بازرسی و کنترل جریان انتخابات بطور ثابت یا سیار به حوزه ­های انتخابیه اعزام نماید.

هـ – تخلفات

ماده ۶۷- ارتکاب هرگونه تقلب و تزویر در انتخابات و اعمال خلاف این قانون و آئین­ نامه اجرایی آن از قبیل امور ذیل جرم محسوب می­شود:

الف- خرید و فروش رأی.

ب – تقلب و تزویر در اوراق تعرفه یا برگ رأی یا صورت جلسات.

ج – تهدید یا تطمیع در امر انتخابات.

د – رأی دادن با شناسنامه جعلی.

هـ- رأی دادن با شناسنامه دیگری.

و – رأی دادن بیش از یک بار.

ز – اخلال در امر انتخابات.

ح – کم و زیاد کردن آرا و یا تعرفه ها.

ط – تقلب در رأی گیری یا شمارش آرا.

ی – رأی گرفتن با شناسنامه کسی که حضور ندارد.

ک – توصیه به نوشتن اسم نامزد معین در ورقه از طرف اعضای شعبه اخذ رأی یا هر فرد دیگری در محل صندوق رأی.

ل – تغییر و تبدیل یا جعل و یا ربودن و یا معدوم نمودن اوراق و اسناد انتخاباتی از قبیل تعرفه و برگ رأی، صورت جلسات، تلکسها، تلفنگرام ها و تلگرام ها.

م – بازکردن و یا شکستن قفل محل نگهداری و لاک و مهر صندوقهای رأی بدون مجوز.

ن – جابجائی، دخل و تصرف و یا معدوم­ نمودن اسناد انتخاباتی بدون مجوز قانونی.

س – دخالت در امر انتخابات با سند مجهول.

ع – ایجاد رعب و وحشت برای رأی­دهندگان یا اعضای شعبه ثبت نام و اخذ رأی با سلاح یا بدون سلاح در امر انتخابات.

ف – دخالت در امر انتخابات با سمت مجهول یا به هر نحو غیرقانونی.

ص – ممانعت از حضور نمایندگان نامزدها در شعب ثبت نام و اخذ رأی.

ق – عدم رعایت بی طرفی و جانبداری از نامزد انتخاباتی توسط مجریان انتخابات و اعضای هیأت های نظارت استان، شهرستان و بخش و ناظران شعب ثبت نام و اخذ رأی.

تبصره- چنانچه وقوع جرایم مندرج در ماده فوق موجب گردد تا جریان انتخابات در یک یا چند شعبه ثبت نام و اخذ رأی از مسیر قانونی خود خارج شود و در نتیجه انتخابات مؤثر باشد مراتب جهت اخذ تصمیم به هیأت نظارت استان اعلام می­گردد.